يكي از چيزهايي كه پرورش دهندگان بالاخص پرورش دهندگان كوچك و متوسط (مشاغل خانگي) توجهي به آن ندارند آب مصرفي مرغ است.
آب مهمترين ماده مغذي در پرورش طيور مي باشد. تامين آب كافي ، تميز و مناسب ضامن دسترسي مرغدار به ضريب تبديل مناسب و بازده مطلوب مي باشد. مصرف آب تميز منجر به كاهش ريسك و خطر ابتلاي طيور به بيماري ها و در نتيجه كاهش مصرف آنتي بيوتيك در گله هاي طيور مي باشد.
در متن زير به واژه هايي مثل PPM يا پي پي ام ، سختي آب ، pH يا اسيديته برخورد خواهيم كرد كه بهتر است در ابتدا در مورد آنها توضيحات كوتاهي آورده شود .
ppm يا پي پي ام چيست ؟
به طور ساده مي توان گفت غلظت مواد محلول در آب
pH چيست ؟
pH يا اسيديته آب كه با كمك اين اصطلاح قدرت اسيدي يا قليايي بودن يك محلول را بيان ميكنند . دامنه تغييرات pH از ۰ تا ۱۴ مي باشد . هر چقدر عدد pH يك محلول به سمت صفر نزديك باشد آن محلول اسيدي تر بوده و هر چقدر pH يك محلول به عدد ۱۴ نزديك تر باشد ، آن محلول قليايي است. نكته مهم ان است كه اگر pH يك محلول عدد ۷ باشد در آن صورت محلول مورد نظر خنثي در نظر گرفته مي شود. ph استاندارد بين 6.8 تا 7.5 نيباشد.
سختي آب چيست ؟
سختي آب يا degree Harness را با علامت dH نيز نشان ميدهند . يون هاي كلسيم ، منيزيوم و نمك هاي آنها همچون سنگ آهك و يون هاي فلزات ديگر مثل آهن و منگنز باعث ايجاد سختي آب مي شوند. سختي آب به دو گروه : سختي موقت يا Temporary Hardness يا سختي كربناتي ( با علامت KH يا CH) و سختي دايم يا سختي عمومي يا Permanent Hardness تقسيم بندي ميشود. بنابراين هنگام دريافت جواب آزمايش هاي تجزيه كيفي آب بايد از متصدي آزمايشگاه بپرسيم كه منظور از درجه سختي گزارش شده در برگه آزمايش كدام سختي است ؟ آيا سختي عمومي اندازه گيري شده است يا سختي موقت !!
دماي آب
در روزهاي ابتدايي عمر جوجه ها بهتر است كه دماي آب مصرفي جوجه ها دمايي برابر با دماي سالن پرورش را داشته باشد. دماي پايين آب در اين روزها ميتواند منجر به تنش سرمايي در جوجه ها شود . آب با دماي كمتر از ۵ درجه سانتي گراد در تمامي سنين براي پرنده ها سرد مي باشد و به كاهش دريافت آب توسط حيوان منجر مي شود. پس از روزهاي نخست عمر جوجه ها ، آب آشاميدني طيور بايستي خنك ( در حدود ۱۵ درجه سانتي گراد) باشد . پيشنهاد شده است كه دماي آب در طول مدت استرس گرمايي ۲۰ درجه سانتي گراد باشد.
در جدول زير به استانداردهاي كيفي آب آشاميدني طيور ميپردازيم
| عوامل مورد بررسي | حداكثر قابل قبول | ملاحظات |
| مجموعه باكتريها | 100 باكتري در سي سي | بدون باكتري مطلوب است |
| كلي فرم ها |
50 كلي فرم در سي سي | بدون كلي فرم مطلوب است |
| نيترات | 25 ميلي گرم در ليتر | در دامنه 3 تا 20 ميلي گرمم در ليتر ممكن است بر روي توليد اثر بگذارد. |
| نيتريت | 4 ميلي گرم در ليتر | |
| ph | 6/8 - 7/5 | ph كمتر از 6 مطلوب نيست ، حتي ph كمتر از 6/3 ممكن است توليد را كاهش دهد. |
| كل مواد سخت | 180 | سختي كمتر از 60 معمولا سبك محسوب ميشود. بالاتر از 180 خيلي سخت محسوب ميشود. |
| كلرايد | 250 ميلي گرم در ليتر | ميزان 14 ميلي گرم در ليتر و از طرفي ميزان سديم هم بيش از 50 ميلي گرم در ليتر باشد ممكن است زيان آور باشد. |
| مس | 0.6 ميلي گرم در ليتر | در سطوح بالا سبب ايجاد طعم تلخ ميشود. |
| اهن | 3 ميلي گرم در ليتر | در سطوح بالا سبب ايجاد طعم نامطلوب ميشود. |
| سرب | 0.2 ميلي گرم در ليتر | در سطوح بالا خاصيت سمي دارد. |
| منيزيم | 125 ميلي گرم در ليتر | در سطوح بالا خاصيت ملين (مدفوع آبكي) دارد. اگر ميزان آن بيشتر از 50 ميلي گرم در ليتر و از طرفي ميزان سولفات هم زياد باشد بر روي توليد تاثير ميگذارد. |
| سديم | 50 ميلي گرم در ليتر |
اگر ميزان آن بيشتر از 50 ميلي گرم پرورش مرغ در ليتر باشد به همراه سطح بالاي سولفات يا كلرايد ممكن است بر روي عملكرد تاثير بگذارد. |
| سولفات | 250 ميلي گرم در ليتر | در سطوح بالا خاصيت ملين دارد اگر ميزان آن بيشتر از 50 ميلي گرم باشد و از طرفي ميزان منيزيم و سولفات هم زياد باشد بر روي توليد تاثير ميگذارد. |
| روي | 1/5 ميلي گرم در ليتر | در سطوح بالا خاصيت سمي دارد. |