آموزش كنترل رطوبت در سالنهاي پرورش طيور

كنترل رطوبت در سالنهاي پرورش طيور اهميت زيادي دارد زيرا اگر رطوبت سالن كاهش پيدا كند باعث افزايش گرد وخاك در سالن مي شود و همچنين اگر رطوبت افزايش پيدا كند باعث رشد ميكروب ها ، كاهش توانايي دفع حرارت حيوان ، كاهش ظرفيت تنفس طيور و در كل ناراحتي حيوان مي شود در سالن هاي مرغداري معمولا مشكل كمبود رطوبت پيش نمي آيد در صورتي كه چنين مشكلي وجود داشته باشد با آب پاشي كردن و يا تبخير آب با دستگاه هاي مه پاش مي توان رطوبت را بالا برد اما معمولا مشكل بالا بودن رطوبت وجود دارد رطوبت مناسب هواي سالن به دماي هوا و شرايط پرنده بستگي دارد يعني در حدود 60 تا 70 درصد ، رطوبت مناسب بستر براي جوجه هاي در حال رشد 20 تا 40 و براي پرندگان بالغ 10 تا 30 درصد است توانايي نگهداري بخار آب رطوبت هوا در دماهاي مختلف متفاوت است و هرچه دماي هوا بالاتر باشد اين توانايي بيشتر خواهد شد .

هر گاه درجه حرارت هوا كاهش پيدا كند ويا هوا با جسم سردي تماس پيدا كند بخار اب موجود در خود را به صورت مايع ازادمي كند كه اين موضوع در سالن هاي مرغداري چون باعث بالا رفتن رطوبت محيط و سطوح مي شود مناسب نيست بنابراين سالن هاي پرورش طيور بايد به طور كلي بامصالحي ساخته شوند كه حرارت در سطوح داخلي آنها از نقطه شبنم پايين تر نرود تا باعث تشكيل قطرات آب در سقف يا ديوارهاي سالن شود كه در اين خصوص مواد با قابليت جذب حرارت بالا مثل فلزات و مواد سياه رنگ مناسب نيست به منظور جلوگيري از اين مشكل ، ديوارها و سقف را عايق مي كنند و سطح داخلي آنها را با مواد عايق و داراي رنگ روشن و براق مي پوشانند و هواي سالن را گرم مي كنند .  

     

راههاي منشا رطوبت سالن عبارت است از :

- هواي سالن : كاهش دماي هوا و تشكيل شبنم در سطوح سالن سبب بالارفتن رطوبت مي شود كه براي رفع اين مشكل ميتوان ضمن استفاده از مواد عايق دماي سالن را بالا برد .

2- نفوذ رطوبت از كف سالن : براي جلوگيري از آن مي توان اقدام به عايق كاري رطوبتي كف سالن كرد.

3- ريختن آب از آبخوري : لازم است به طور مرتب آبخوري ها كنترل شود .

4- تنفس : دفع آب به وسيله تبخير تنفسي

5- دفع آب به وسيله مدفوع : اين مقدار حدود دو برابر مصرف خوراك در روز است و به عوامل متعددي بستگي دارد كه در موارد زير مصرف و دفع آب در طيور افزايش مي يابد و در نتيجه رطوبت سالن بالامي رود :

1- هواي گرم

2- بالابودن نمك جيره

3- بالا بودن پروتئين جيره

4- بالابودن الياف خام جيره

5- پايين بودن انرژي جيره

6- بالابودن مواد محلول در آب

7- وجود ميكروارگانيسم در اب

8- در صورتي كه خوراك به صورت پلت باشد

9- طيور دچار اسهال باشند

10- نگهداري طيور در قفس كه مصرف و ريخت و پاش آب بالا مي رود .

بهترين راه خروج رطوبت اضافي سالن به وسيله تهويه است .

 هواي سالن هاي پرورش طيور :

هواي سالن هاي پرورش طيور بر روي سلامت و آسايش حيوان تاثير فراواني دارد به علت متابوليسم بالاي طيور ضروري است اكسيژن به مقدار كافي دراختيار آنها قرار گيرد وجود بعضي گازهاي سمي كه به وسيله حيوان ، وسايل گرم كننده و ميكروارگانيسم هاي سالن توليد مي شوند نيز مي تواند باعث عدم آسايش حيوان و حتي مرگ آن شود به طورعمده اين گازهاي شامل دي اكسيد كربن ، منواكسيد كربن ، متان ، سولفيد هيدروژن و آمونياك است .

در جدول زير مقدار قابل تحمل و سمي هر يك از گازهاي سمي سالن بيان شده است :

 
مقدار حد مجاز وكشنده گازها در سالن هاي پرورش طيور

آمونياك

مهمترين گاز سمي موجود در سالن هاي پرورش طيور آمونياك است بالارفتن تراكم گاز آمونياك در سالن باعث حالت تهوع و سوزش چشم كارگران مي شودو به طيور آسيب مي رساند ميزان گاز آمونياك بر اساس قسمت در ميليون بيان مي شود و براي اندازه گيري آن از كاغذهاي معرف استفاده مي شود به اين ترتيب كه آنها را مرطوب مي كنند و در سالن نگه مي دارند تغيير رنگ آن از نارنجي تا آبي بيانگر ميزان غلظت آمونياك در سالن است غلظت آمونياك تا 15 PPm قابل حس نيست اگر به 20 PPm تا 25 برسد قابل حس خواهد شد در غلظت 30 PPm تا 50 باعث تحريك وسوزش چشم ها ودر غلظت 50 PPm تا 100 باعث عوارض تنفسي مي شود و رشد و توليد كاهش مي يابد و اگر غلظت آن به 100 PPm برسد باعث ايجاد تاول روي سينه و اگربه 500 PPm برسد باعث مرگ حيوان مي شود به طور كلي ضروري است كه غلظت آمونياك در سالن از 25 قسمت در ميليون بيشتر نشود آمونياك از تجزيه اسيد اوريك و ساير مواد حاوي نيتروژن مدفوع طيوربه وسيله ميكروارگانيسم هاي بستر توليد مي شود .افزايش دفع مواد حاوي نيتروژن به وسيله طيور ، بالارفتن رطوبت بستر ،گرماي محيط ، وجود ميكروارگانيسم ها در بستر وقليايي بودن بستر مي تواند باعث افزايش توليد آمونياك در سالن شود براي كاهش غلظت گاز آمونياك در سالن مي توان موارد زير را  رعايت كرد . PH بستر به كمتر از 7 ، براي اين كار    مي توان از 2 ليتر فسفريك يا يك كيلوگرم سوپر فسفات براي هر مترمربع بستراستفاده كرد .

1- افزايش تهويه سالن

2- تعويض بستر و خشك نگه داشتن آن

3- تنظيم جيره و كاهش دفع پروتئين ، نيتروژن و آب به وسيله طيور

4- كاهش

 تهويه

هواي سالن هاي پرورش طيور براي تامين اكسيژن ، دفع رطوبت ، آمونياك ونگهداري درجه حرارت مناسب بايد به طور مرتب جريان داشته باشد حركت هوا در سالن بايد در تمام نقاط آن يكنواخت باشد و جريان هوا نيز هميشه به يك سمت باشد اين كار با انجام تهويه در سالن هاي پرورش طيور تشكيل مي شوداين دو جز بايد به صورتي تنظيم شوندكه در زمان استفاده اثر يكديگر رااز بين نبرند و خنثي نكنند .

سيستم هاي تهويه سالن هاي پرورش طيور :

برحسب مكانيسم ، سيستم هاي تهويه به انواع زير تقسيم مي شوند .

1- تهويه طبيعي ( آزاد ) : در اين نوع تهويه از نيروهاي طبيعي و آزاد نظير صعود هواي گرم و جايگزين شدن آن با هواي سرد وهمچنين جريان طبيعي هوا (باد) استفاده مي شود و به اين ترتيب هواي آلوده و كثيف سالن به خارج هدايت مي شود به منظور تهويه معمولا از دريچه هاي سقفي يا پنجره در سالن استفاده مي كنند مساحت اين دريچه ها بايدطوري طراحي شود كه تهويه به ميزان مناسب انجام گيرد چگونگي تهويه دراين روش بستگي به جهت قرار گرفتن سالن و پنجره هاي آن و جهت وزش باشد دارد در اين نوع تهويه نبايد پنجره هاي دو طرف سالن روبه روي هم باشند و براي بهبود كيفيت تهويه معمولا پنجره هاي جنوبي سالن را نزديك سقف درنظر مي گيرند و ضروري است دراين حالت نسبت سطح ورودي هوا به خروجي آن كمتر از 2 به 1 باشد اين روش تهويه براي سالن هاي با عرض زياد وپرورش صنعتي طيور چندان مناسب و كارآمد نيست و كمتر مورد استفاده قرار مي گيرد .

2- تهويه مصنوعي با فشار منفي ( مكنده ) : در سيستم تهويه با فشار منفي يا سيستم مكنده ، خروج هواي سالن از راه هواكش ها صورت مي گيرد ودر اثر كاهش فشار هواي داخل سالن ، هواي تازه به درون سالن مكيده مي شود در اين سيستم با در نظر گرفتن ميزان هواي مورد نياز نبايد منافذ ديگري در سالن وجود داشته باشد از طرفي بايد راه هاي ورود هوا طوري تعبيه شود كه هيچ گاه مانعي در مسير جريان هوا وجود نداشته باشد مزيت اين سيستم اين است كه هواي الوده و كثيف ميتواند به راحتي از سالن خارج شود و فرصت نفوذ به قسمت هاي مختلف و محوطه مجاور را پيدا نكند ولي عيب آن اين است كه چون هواكش ها به طور مستقيم با هواي سالن درتماس هستند دراين صورت امكان كثيف شدن و كاهش مدت زمان بهره دهي آنها وجود دارد .

3- تهويه مصنوعي با فشار مثبت ( دمنده ) : در سيستم تهويه با فشار مثبت يا سيستم دمنده ، هواي تميز به وسيله هواكش ها به طور مستقيم به داخل سالن هدايت مي شودكه در اثر اين عمل يك فشار مثبت ولي خفيف ايجاد مي شود و با اين روش از ايجاد كوران در اثر وجود منافذ احتمالي جلوگيري مي شود و امكان توقف حركت هوا در سالن از بين مي رود مزيت روش بالا اين است كه هواي آلوده به گازهاي سمي ، رطوبت و گرد و خاك سالن به طور مستقيم با هواكش ها درتماس نيست و از طرف ديگر هواي ورودي مي تواند قبل از ورود بر حسب نياز گرم ، سرد ، خشك ويامرطوب و ضد عفوني شود امامشكل آن اين است كه در اثر فشار زياد ، هواي سالن ميتواند به محوطه هاي مجاور ، منافذ و مصالح ساختماني نفوذ كند و باعث ايجاد رطوبت و تخريب شود .

4- تهويه مصنوعي با فشار مساوي : در اين نوع تهويه هم ورود و هم خروج هوا به وسيله هواكش ها انجام مي گيرد و مزيت ها و مشكلات دو روش قبل در خصوص اين روش هم وجوددارد .

 روش هاي تهويه سالن هاي پرورش طيور

با توجه به نوع سالن و شرايط اقليمي روش هاي تهويه به شرح زير وجود دارد :

 1- تهويه عرضي : در اين روش تهويه ، هواكشها و هواده ها در ديوار طولي سالن نصب مي شوند و به اين ترتيب تهويه بصورت عرضي انجام مي گيرد اين روش مناسب تهويه به صورت عرضي انجام مي گيرد اين روش مناسب تهويه ، سالن هاي با عرض 8 تا 12 متر است زيرا اگر عرض سالن از 12 متر بيشتر باشد امكان تهويه مناسب سالن مقدور نخواهد بود در اين روش ضروري است هواكش ها و هواده ها رو به روي هم نباشد تا نقطه كور و كوران هوا بوجود نيايد .

2- تهويه طولي : در اين روش دريچه هاي ورود هوا در انتهاي يك طرف سالن در منتهي اليه ديوارهاي طولي و هواكشها در انتهاي ديگر سالن در منتهي اليه ديوارهاي طولي قرار دارند اين نوع تهويه در سالنهاي با طول كمتر از 60 متر قابل اجرا است چنانچه طول سالن بيشتر باشدمي توان دريچه هاي ورود هوا را در دو انتهاي سالن و هواكش ها را در وسط سالن و يا برعكس نصب كرد در هر حال فاصله هواكش ها و هواده ها نبايد بيش از 60 متر باشد اگر طول سالن بيشتر باشد ضروري است هواكش ها و هواده ها با فاصله ذكر شده در چند قسمت نصب شوند .

3- تهويه سقفي : در اين روش مي توان دريچه هاي ورود يا خروج هوا را در سقف و ديوارها در نظر گرفت اين نوع تهويه براي منطقه هاي بسيار سرد يا بسيار گرم ويا سالن هاي با عرض بيشتر از 12 متر مناسب است در منطقه هاي گرمسير بايد هواكش ها در سقف در نظر گرفت تا هواي گرم سقف را به علت سبكي به قسمت بالا صعود ميكند براثر واكنش  هواكش ها بر روي طيور جريان پيدا كند .

4- تهويه فن جت : پرورش مرغ ميتوان كانال هايي به نام فن جت در ارتفاع 30 سانتي متري از سقف در مركز سالن نصب كرد و اين كانال ها معمولا از پلاستيك يا ورقه آهن گالوانيزه به شكل استوانه و به قطر 50 تا 100 سانتي متر ساخته مي شوند و داراي سوراخ هايي به قطر 5 تا 20 سانتي متر در اطراف بدنه هستند انتهاي اين كانال بسته و در ابتداي آن يك فن قوي هوا را به شدت به داخل كانال هدايت مي كند تا هواي دميده شده از سوراخ هاي كانال به طرف كف سالن خارج شود و باعث جريان هواي گرم زير سقف مرغداري به طرف پايين شود مزيت روش بالا اين است كه هواي ورودي در صورت لزوم گرم ، سرد ، ضدعفوني يا مرطوب مي شود و تهويه در كل سالن به صورت يكنواخت صورت مي گيرد.