آموزش پرورش جوجه گوشتي بدون استفاده از آنتي بيوتيك

خلاصه مقاله:

امروزه پرورش جوجه گوشتي بدون استفاده از آنتي بيوتيك مقرون به صرفه نيست.صنعتي شدن پرورش طيور اگرچه راهكارهايي از قبيل ريشه كني بيماري ها ، امنيت زيستي و واكسيناسيون را در جهت كنترل و پيشگيري بيماري ها بكار برده است اما با محصور كردن پرندگان در يك مكان خطر انتقال بيماري ها را افزايش داده است.آنتي بيوتيك ها نيز سهم مهمي در برنامه هاي پيشگيري دارند.
با توجه به در معرض قرار گرفتن پرندگان به عوامل عفوني كشنده آيا مي توان بدون استفاده از آنتي بيوتيك همچنان يك منبع پروتئيني ارزان قيمت داشته باشيم؟
ابزارهاي متفاوتي كه بتواند استفاده از آنتي بيوتيك را كاهش دهد در دست بررسي است اما هنوز به مرحله تجاري نرسيده است.
مقاومت آنتي بيوتيكي مسئله جدي ديگري است كه با محدود كردن و استفاده بهتر از آنتي بيوتيك ها و آگاهي از فارماكوكنتيك داروها رفع خواهد شد.

 مقدمه:
از سال ها قبل صنعت طيور نقش مهمي در تامين نيازهاي تغذيه اي بشر داشته است.سال ها قبل توليد جوجه 25/2 كيلو گرم 90 روز زمان مي برد، درحاليكه از سال 1999 اين زمان به 41 روز كاهش يافته است.اين تغييرات مستلزم اصلاح ژنتيك ، تغذيه بهتر و روش هاي مديريتي كنترل بيماري ها مي باشد.
صنعتي شدن پرورش طيور ، رشد مناسب ، كاهش ضريب تبديل غذايي و كاهش فضاي پرورش را به دنبال داشته است اما همين مسئله مي تواند سبب انتقال سريع بيماري ها گردد.با توجه به اين مسئله و اين كه بسياري از عوامل عفوني در منطقه اندميك هستند، پيشگيري به خصوص درسنين پايين تر الزامي است.
ضد كوكسيديوزها كه به جيره طيور اضافه مي شود در جلوگيري از كوكسيديوز موثر است.همچنين جهت پيشگيري از ساير عوامل عفوني مثل انتريت نكروتيك ار آنتي بيوتيك استفاده مي شود.در آزمايشي جوجه ها ي گوشتي سه روزه عليه كوكسيديوز واكسينه شدند و در طول دوره پرورش با يك جيره بدون دارو تغذيه شدند.در جوجه هايي كه دارو دريافت نكرده بودند در 10 روزگي مرگ و مير به علت انتريت نكروتيك افزايش يافت.با تجويز پني سيلين مرگ و مير كاهش يافت.در كل ميزان مرگ و مير8/11 درصد بود در حاليكه در يك دوره ي 6 هفته اي انتظار 5/1-2 درصد تلفات را داريم.بنابراين با افزايش موارد انتريت نكروتيك استفاده از آنتي بيوتيك هاي داخل آب ضرورت مي يابد.
استفاده از آنتي بيوتيك جهت پيشگيري دوز درماني داروها را افزايش مي دهد بنابراين در هنگام بيماري استفاده از دوزهاي بالاي آنتي بيوتيك منجر به كاهش كيفيت گوشت و ضررهاي اقتصادي مي شود.

راه هاي كاهش بيماري در پرندگان:
الف) ريشه كني:
بيماري هايي كه انتقال عمودي دارند بايد ريشه كني شوند.در حال حاضر برنامه ريشه كني براي سالمونلا گاليناروم(s.gallinarum)، پلوروم(s.pullorum)، مايكوپلاسما گاليسپتيكوم (m.gallisepticum)و سينوويه(m.synovia) و ملاگريديس (m.meleagridis) در نظر گرفته شده است.M.synovia بندرت در گله هاي تخم گذار مطرح است.گله هايي كه از لحاظ اين نوع سالمونلاها مثبت هستند بايد حذف شوند و چون اين برنامه از سال 1997 اجرا مي شود هيچ مورد انساني ناشي از آلودگي تخم مرغ به سالمونلا انتريت وجود ندارد.
ب) پيشگيري:
روش هاي مختلفي براي پيشگيري از بيماري ها و جود دارد از جمله كاهش بار ميكروبي محيط پرورش.براي اين منظور از سيستم all in_all out استفاده مي كنند.يعني پرندگان همسن در يك مكان نگهداري مي شوند و در يك زمان هم براي كشتار از سالن خارج مي شوند.بعد از خالي شدن سالن وسايل شسته و ضدعفوني مي شوند.تعويض آبخوري و دانخوري ها ، امنيت زيستي(بيوسكوريتي) و مكانيزه كردن سيستم هاي تهويه و بستر مناسب مي تواند در كاهش بار ميكروبي سالن موثر باشد.
ج) واكسيناسيون:
آنتي بادي هاي مادري تنها تا 2 هفته مي تواند جوجه ها را در مقابل بيماري ها محافظت كند. بيماري هاي ويروسي با واكسيناسيون قابل پيشگيري است.به عنوان مثال جوجه هاي تخم گذار در هچري عليه مارك واكسينه مي شوند .همچنين عليه كوكسيدوز واكسن وجود دارد كه ايمني بالايي ايجاد مي كند.با اين حال در برخي بيماري ها مانند برونشيت به دليل پديده نوتركيبي و ايجاد سروتيپ هاي جديد ، واكسن راه موثري در جهت پيشگيري از بيماري نمي باشد و واكسن تنها مي تواند از تلفات بالا جلوگيري كند.
د) آنتي بيوتيك:
آنتي بيوتيك در صنعت طيوربيشتر جهت پيشگيري استفاده مي شود.بسياري از جوجه ها در 18 روزگي جنيني يك دوز آنتي بيوتيك تزريقي مان ceftiofur و جنتامايسين دريافت ميكنند.عامل مهم عفونت بند ناف رطوبت در طي ساعت هاي ائليه پس از هچ مي باشد.زماني كه بند ناف بدرستي بسته نشود و بدنبال آن با يك سطح آلوده در تمكاس قرار گيرد عفونت بند ناف شكل مي گيرد. بنابراين جوجه هاي يكروزه جهت جلوگيري از عفونت بند ناف يك دوز آنتي بيوتيك دريافت مي كنند.
در طي دوره رشد ضدكوكسيديوز به جيره اضافه مي شود كه علاوه بر پيشگيري از كوكسيديوز مشوق رشد نيز مي باشد.آنتي بيوتيك virginamycin نيز مشوق رشد مي باشد كه در برخي مرغداري ها استفاده مي شود.جهت جلوگيري از انتريت نكروتيك نيز از آنتي بيوتيك استفاده مي شود.
زماني كه در سالن شروع بيماري را با علايم گوارشي و تنفسي مي بينيم بدون توجه به عامل از آنتي بيوتيك از طريق آب يا غذا استفاده مي كنيم.از طرفي دوز دارويي بر حسب آب مصرفي و يا خوراك روزانه كل گله محاسبه مي شود، بنابراين كل گله آنتي بيوتيك دريافت مي كنند.در سيتم هاي ريلي و nipple به ندرت پس از درمان شستشو صورت مي گيرد در اين صورت بعد از دوره درماني مقداري آنتي بيوتيك از طريق آبخوري ها به جوجه ها مي رسد.دوز موثر دارو توسط هر شركت تععين مي شود كه براي رسيدن به درمان بايد چندين روز درمان ادامه يابد.اما رسيدن به غلظت ممانعت كننده(MCI) در درمانها ي گروهي مانند دادن دارو با آب يا غذا مشكل است.
از طرفي اطلاعات راجع به فارماكوكنتيك داروها كم است،اينكه با چه دوزي، چه موقع و تا چه زماني به دوز موثر دارو در خون مي رسيم هنوز مورد بحث است.براي مثال آيا مي توان با دوز بالا اما در يك دوره كوتاه به دوز موثر آنتي بيوتيك در خون برسيم؟
راه هاي كاهش مصرف آنتي بيوتيك:
1) يكي از راه هاي كاهش مصرف آنتي بيوتيك كاهش بار ميكروبي در محيط پرورش مي باشد.اين عمل با مواد شيميايي و پروبيوتيك ها صورت مي گيرد.
در سالهاي اخير جهت كاهش باكتري هاي E.coli و سالمونلا در آب از مواد شيميايي كاهش دهنده PH استفاده مي كنند.متاسفانه اين محصولات گران قيمت و كوتاه اثر مي باشند.
استفاده از حذف رقابتي يك راه جانبي جهت كاهش استفاده ار آنتي بيوتيك ها محسوب مي شود.استفاده از ميكروفيلر غير بيماريزاي دستگاه گوارش (پروبيوتيك) مي تواند از تكثير عوامل پاتوژن جلوگيري كتد.
2) راه ديگر استفاده از واكسن داخل آب است كه بداخل آب اسپري مي شود و با عوامل پاتوژن رقابت مي كند.
3) راه ديگر كه هنوز در حال بررسي است، مكمل هاي غذايي مثل آنزيم ها، اسيدهاي ارگانيك و اوليگوساكاريدهاي غير قابل هضم مي باشد.براي مثال اوليگوساكاريدهاي خوراكي كبد را جهت ترشح پروتئين متصل به مانوز تحريك مي كند كه به عوامل پاتوژن متصل مي شود و سيستم ايمني را تحريك مي كند.اوليگوساكاريدها بايد در يك دوز مناسب و به صورت پيوسته در جيره وجود داشته باشند اما اين برنامه هنوز مطمئن نيست و هزينه هاي زيادي در بر دارد.
4) راه ديگر، شناسايي نقاط بحراني انتقال عوامل بيماريزا مي باشد.اين عوامل مي تواند از طريق كشتارگاه، هچري، انبار غلات و آب و غذا منتقل شود.بنابراين سلامت اين محيط ها مي تواند در كاهش بار ميكروبي و در نتيجه كاهش استفاده از آنتي بيوتيك ها موثر باشد.

نتيجه:
استفاده از آنتي بيوتيك مي تواند سبب مقاومت آنتي بيوتيكي در انسان ها هم شود.اگرچه انتقال مقاومت از باكتري هاي حيواني به انسان كم است اما نمي توان از اين مسئله براحتي گذشت.استفاده از آنتي بيوتيك در بيماري هاي ويروسي نا به جا است بنابراين اگر بتوان با امنيت زيستي از كمپله شدن عوامل ويروسي جلوگيري كرد، ديگر احتياجي به استفاده از آنتي بيوتيك نخواهيم داشت.همچنين با تهيه پروفايل شيميايي در آخر دوره پرورش مي توان به عوامل خطر ساز محيط پي برد و اقدامات مديريتي و واكسيناسيون را بر اساس آن ها تنظيم كرد.اينكه از كدام سويه ي واكسن و در چه سني واكسيناسيون صورت گيرد بر اساس اين برنامه ها تنظيم مي گردد.اين برنامه خطر ابتلا به بيماري ها را كاهش مي دهد و به صورت غير مستقيم مي تواند مصرف آنتي بيوتيك در صنعت طيور را كاهش دهد.پرورش مرغ گوشتي بيوسكوريتي يا امنيت زيستي مهم ترين عامل در كاهش بروز بيماري ها و در نتيجه كاهش مصرف آنتي بيوتيك مي باشد